به نام خداوند بخشنده مهربان
هوش مصنوعی؛ جهان ما با هوش مصنوعی جذاب خواهد شد یا ترسناک؟/ خلاصه فایل اصلی
▪︎هوش مصنوعی
Mind smart یا Mind fake یا Intelligence Artificial به اختصار: AI
هوشی است که توسط ماشین‌ها ظهور پیدا میکند، در مقابل هوش طبیعی که توسط انسان‌ها نمایش مییابد. اما پیش از هر چیز باید این موضوع را دانست که کلمه هوش، نشان‌دهنده امکان استدلال است و اینکه آیا هوش مصنوعی می‌تواند به توانایی استدلال دست یابد یا خیر، خود موضوع اختلاف محققان است.
برخی از منبع شناخته شده از اصطلاح هوش مصنوعی جهت توصیف ماشینی استفاده می‌کنند که عملکردهای شناختی را از روی ذهن انسان‌ها تقلید می‌کنند، همچون یادگیری و حل مسئله. با این حال این تعریف توسط محققان اصلی در زمینه AI رد شده است.
کاربردهای AI شامل موتورجستجوهای پیشرفته وب مثل گوگل، سامانه توصیه‌گر که توسط یوتیوب، آمازون و نتفلیکس استفاده شده‌اند، فهم زبان انسان‌ها همچون سیری، دستیار گوگل و الکسا، خودروهای خودران مثل تسلا، تصمیم‌گیری خودکار و رقابت در بالاترین سطوح سامانه‌های بازی استراتژیک همچون شطرنج و گو.
▪︎هوش مصنوعی در ۱۹۵۶ میلادی تبدیل به شاخه‌ای آکادمیک شد و در سال‌های پس از آن چندین موج خوش‌بینی را تجربه کرده و مجدد دچار امواج ناامیدی و کمبود بودجه شده که به آن زمستان AI می‌گویند. سپس فناوری‌های جدیدی در پی آن آمده و موفقیت و بودجه‌های تحقیقاتی این حوزه مجدداً احیا گشته‌اند. تحقیقات AI رهیافت‌های متفاوتی را از زمان تأسیسش امتحان کرده و آنها را کنار گذاشته است، رهیافت‌هایی چون: شبیه‌سازی مغز، مد‌ل‌سازی حل مسئله توسط مغز انسان، منطق صوری، بانک‌های اطلاعاتی بزرگ دانش و تقلید رفتار جانوران.
در اولین دهه‌های قرن ۲۱ میلادی، یادگیری ماشینی که شدیدا از آمار ریاضیاتی بهره می‌برد در این حوزه غلبه داشت و این فناوری اثبات کرد که به‌شدت موفق است و به حل چندین مسئله چالش برانگیز در صنعت و فضای آکادمیک کمک نمود.
شاخه‌های مختلف تحقیقات هوش مصنوعی حول اهداف به‌خصوصی متمرکز بوده و از ابزارآلات خاصی استفاده می‌کنند.
▪︎اهداف سنتی تحقیقات AI شامل این مواردند:
استدلال، نمایش دانش، برنامه‌ریزی، یادگیری، پردازش زبان طبیعی، ادراک و توانایی در جابه‌جایی و دستکاری اشیاء. هوش جامع (توانایی حل مسائل دلخواه) در میان اهداف بلند مدت این حوزه است. جهت حل چنین مسائلی، محققان AI فنون حل مسئله وسیع و یکپارچه‌ای را شامل این موارد به‌کار بسته‌اند: جست‌وجو و بهینه‌سازی ریاضیاتی، منطق صوری، شبکه‌های عصبی مصنوعی و روش‌های مبنی‌بر آمار، احتمالات و اقتصاد.
AI همچنین با حوزه‌هایی چون علوم کامپیوتر، روان‌شناسی، زبان‌شناسی، فلسفه و بسیاری از حوزه‌های دیگر مرتبط است.
این شاخه بر این فرض بنا شده‌است که هوش انسانی را می‌توان به دقت توصیف نمود، به‌طوری که می‌توان آن را توسط یک ماشین شبیه‌سازی نمود.
هوش مصنوعی به‌صورت کلی از دهه ۱۹۵۰ میلادی بر سر زبان‌ها افتاد. بر اساس تعریف مینسکی، هوش مصنوعی یعنی هر چیزی که بتواند توسط ماشین انجام شود و نیاز به دخالت انسان نداشته باشد. البته این تعریف زیاد با دنیای امروز ما جور در نمی‌آید چرا که امروزه تقریبا از ماشین‌آلات در تمامی صنایع استفاده میشود. در نتیجه ما یک تعریف مدرن از هوش مصنوعی داریم و آن هم یعنی سیستمی که بتواند به کمک توانایی‌های اکتسابی خود، کاری که پیش از این قادر به انجام آن نبوده را انجام دهد. به‌عبارت ساده‌تر یعنی به خود آموزش دهد که کاری جدید انجام دهد.
▪︎نام هوش مصنوعی در سال ۱۹۶۵ میلادی به‌عنوان یک دانش جدید ابداع گردید. فعالیتش در این زمینه از سال ۱۹۶۰ میلادی شروع شد. بیشتر کارهای پژوهشی اولیه در هوش مصنوعی بر روی انجام ماشینی بازی‌ها و نیز اثبات قضیه‌های ریاضی با کمک رایانه‌ها بود. در آغاز چنین به‌نظر می‌آمد که رایانه‌ها قادر خواهند بود چنین فعالیت‌هایی را تنها با بهره گرفتن از تعداد بسیار زیادی کشف و جستجو برای مسیرهای حل مسئله و سپس انتخاب بهترین روش برای حل آنها به انجام رسانند.
▪︎اصطلاح هوش مصنوعی برای اولین بار توسط جان مک‌کارتی که از آن به‌عنوان پدر علم و دانش تولید ماشین‌های هوشمند یاد میشود استفاده شد. وی مخترع یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی هوش مصنوعی به نام لیسپ lisp است. با این عنوان می‌توان به هویت رفتارهای هوشمندانه یک ابزار مصنوعی پی برد. (ساخته دست بشر، غیرطبیعی، مصنوعی) حال آن که هوش مصنوعی به‌عنوان یک اصطلاح عمومی پذیرفته شده که شامل محاسبات هوشمندانه و ترکیبی مرکب از مواد مصنوعی است.
البته هنوز هم تعریف دقیقی برای هوش مصنوعی که مورد توافق دانشمندان این علم باشد ارائه نشده است و این به‌هیچ‌وجه مایه تعجب نیست. چرا که مقوله مادر و اساسی‌تر از آن، یعنی خود هوش هم هنوز به‌طور همه‌جانبه و فراگیر تن به تعریف نداده است. در واقع می‌توان نسل‌هایی از دانشمندان را سراغ گرفت که تمام دوران زندگی خود را صرف مطالعه و تلاش در راه یافتن جوابی به این سؤال عمده نموده‌اند که: هوش چیست؟
اما اکثر تعریف‌هایی که در این زمینه ارائه شده‌اند بر پایه یکی از چهار باور زیر قرار می‌گیرند:
۱ سامانه‌هایی که به‌طور منطقی فکر می‌کنند
۲ سامانه‌هایی که به‌طور منطقی عمل می‌کنند
۳ سامانه‌هایی که مانند انسان فکر می‌کنند
۴ سامانه‌هایی که مانند انسان عمل می‌کنند
شاید بتوان هوش مصنوعی را این گونه توصیف کرد:
هوش مصنوعی عبارت است از مطالعه این که چگونه رایانه‌ها را می‌توان وادار به کارهایی کرد که در حال حاضر انسان‌ها آنها را صحیح یا بهتر انجام می‌دهند.
هوش مصنوعی به هوشی که یک ماشین از خود نشان می‌دهد یا به دانشی در کامپیوتر که سعی در ایجاد آن دارد گفته میشود. بیشتر نوشته‌ها و مقاله‌های مربوط به هوش مصنوعی آن را "دانش شناخت و طراحی عامل‌های هوشمند" تعریف کرده‌اند. یک عامل هوشمند، ساماندهی است که با شناخت محیط اطراف خود، شانس موفقیت خود را بالا می‌برد.
▪︎اینکه هوش مصنوعی چیست و چه تعریفی می‌توان از آن بیان نمود مبحثی است که در ذیل به تعاریفی که دانشمندان ارائه نموده‌اند می‌پردازیم:
• هنر ایجاد ماشین‌هایی که وظایفی را انجام می‌دهند که انجام آنها توسط انسان‌ها نیاز به هوش دارد. کورزویل - ۱۹۹۰
• مطالعه استعدادهای ذهنی از طریق مدل‌های محاسباتی. کارنیاک و مک درموت - ۱۹۸۵
• مطالعه این که چگونه رایانه‌ها را قادر به انجام اعمالی کنیم که در حال حاضر، انسان آن اعمال را بهتر انجام می‌دهد. ریچ و نایت - ۱۹۹۱
• خودکارسازی فعالیت‌هایی که ما آنها را به تفکر انسانی نسبت می‌دهیم. فعالیت‌هایی مثل تصمیم‌گیری، حل مسئله، یادگیری و ... بلمن - ۱۹۷۸
• تلاشی نو و مهیج برای اینکه رایانه‌ها را قادر به فکر کردن کنیم. ماشین‌هایی با فکر و حس تشخیص واقعی. هاگلند - ۱۹۸۵
• یک زمینه تخصصی که به‌دنبال توضیح و شبیه‌سازی رفتار هوشمندانه به وسیله فرایندهای رایانه‌ای است. شالکوف - ۱۹۹۰
• مطالعه محاسباتی که درک، استدلال و عمل کردن را توسط ماشین‌ها را ممکن می‌سازد. وینستون - ۱۹۹۲
• توانایی دست یافتن به کارایی در حد انسان در همه امور شناختی توسط رایانه. آلن تورینگ – ۱۹۵۰
• هوش مصنوعی دانش و مهندسی ساخت ماشین‌های هوشمند و به‌خصوص برنامه‌های رایانه‌ای هوشمند است. هوش مصنوعی با وظیفه مشابه استفاده از رایانه‌ها برای فهم چگونگی هوش انسان مرتبط است، اما مجبور نیست خودش را به روش‌هایی محدود کند که بیولوژیکی باشند. جان مک کارتی – ۱۹۸۰
* هوشمندی مفهومی نسبی دارد و نمی‌توان محدوده صحیحی را برای ارائه تعریف از آن مشخص نمود. رفتاری که از نظر یک فرد هوشمند به‌نظر می‌رسد؛ ممکن است برای یک فرد دیگر این‌گونه به‌نظر نرسد. اما در مجموع خصوصیات زیر قابلیت‌های ضروری برای هوشمندی است:
• پاسخ به موقعیت‌های از قبل تعریف نشده با انعطاف بسیار بالا و بر اساس بانک دانش.
• معنا دادن به پیام‌های نادرست یا مبهم.
• درک تمایزها و شباهت‌ها
• تجزیه و تحلیل اطلاعات و نتیجه‌گیری
• توانمندی آموختن و یادگرفتن
• برقراری ارتباط دوطرفه
به فرض اینکه تعاریف بالا را از هوشمندی بپذیریم، موارد زیر فهرستی است از وظایفی که از یک سامانه هوشمند انتظار می‌رود و تقریبا اکثر دانشمندان هوش مصنوعی بر آن توافق نظر دارند:
• تولید گفتار
• تشخیص و درک گفتار (پردازش زبان طبیعی انسان)
• دستورپذیری و قابلیت انجام اعمال فیزیکی در محیط طبیعی و مجازی
• استنتاج و استدلال
• تشخیص الگو و بازشناسی الگو برای پاسخ‌گویی به مسائل بر اساس دانش قبلی
• شمایلی گرافیکی یا فیزیکی جهت ابراز احساسات و عکس‌العمل‌های ظریف
• سرعت عکس‌العمل بالا
▪︎کاربردهای هوش مصنوعی:
هوش مصنوعی کاربردهای متنوعی دارد. تعدادی از مهمترین کاربردهای هوش مصنوعی شامل استفاده در وسایل نقلیه خودگردان مثل پهپادها و اتومبیل‌های خودران، تشخیص‌های پزشکی، خلق آثار هنری، اثبات قضیه‌های ریاضی، انجام بازی‌های فکری، تعیین هویت تصاویر (تشخیص چهره و صداها)، ذخیره انرژی، جستجوگرهای اینترنتی، تهیه قراردادها و پیش‌بینی آرای قضایی می‌شوند.
* هوش مصنوعی در اقتصاد:
یکی از مهمترین کاربردهای هوش مصنوعی در زمینه تجارت، اقتصاد و کلان داده است. برای مثال با استفاده از هوش مصنوعی می‌توان با ضریب خطای پایینی، تغییرات فصلی و بلندمدت در عرضه یا تقاضای محصولات مختلف را پیش‌بینی کرد. این موضوع می‌تواند به‌شدت در سیاست، اقتصاد کلان و کنترل عرضه و تقاضا مفید واقع شود. همچنین، شرکت‌هایی مانند گوگل خدماتی در زمینه هوش مصنوعی به شرکت‌های بزرگ ارائه می‌دهند که می‌تواند به برنامه‌ریزی، انبارگردانی، پیش‌بینی سیر صعودی یا نزولی فروش در محصولات به‌خصوص و نیز برندسازی آنها کمک کند.
* شبکه‌های اجتماعی:
در شبکه‌های اجتماعی مطرح مانند توئیتر یا اینستاگرام، برای تشخیص الگوهای رفتاری انسانی، جلوگیری از هرزنامه و انتشار محتوای مجرمانه و نیز شناسایی مخاطبان هدف برای تبلیغات از هوش مصنوعی استفاده میشود. همچنین، برخی از ربات‌های شبکه اجتماعی بر پایه هوش مصنوعی فعالیت می‌کنند تا در بالاترین سطوح رفتارهای انسانی را شبیه‌سازی نمایند.
* هوش مصنوعی در خدمات حقوقی:
کاربرد هوش مصنوعی در خدمات حقوقی به‌سرعت در حال افزایش است و سیستم‌های نوین مبتنیبر پردازش زبان طبیعی به‌تدریج در حال به‌عهده گرفتن بخشی از وظایف حقوقدانان هستند. نرم‌افزارهای مبتنیبر تکنولوژی هوش مصنوعی در حال حاضر امکان تهیه قراردادهای دقیق، تحلیل قراردادها و اسناد حقوقی موجود و پیش‌بینی آرای دادگاه‌ها را فراهم کرده‌اند.
▪︎فلسفه هوش مصنوعی:
به‌طور کلی ماهیت وجودی هوش به مفهوم جمع‌آوری اطلاعات، استقراء و تحلیل تجربیات به‌منظور رسیدن به دانش یا ارائه تصمیم است. در واقع هوش به مفهوم به‌کارگیری تجربه به‌منظور حل مسائل دریافت شده تلقی میشود. هوش مصنوعی علم و مهندسی ایجاد ماشین‌هایی هوشمند با به‌کارگیری از کامپیوتر و الگوگیری از درک هوش انسانی یا حیوانی و نهایتاً دستیابی به مکانیزم هوش مصنوعی در سطح هوش انسانی است.
در مقایسه هوش مصنوعی با هوش انسانی می‌توان گفت که انسان قادر به مشاهده و تجزیه و تحلیل مسائل در جهت قضاوت و اخذ تصمیم است در حالی که هوش مصنوعی مبتنیبر قوانین و رویه‌هایی از قبل تعبیه شده بر روی کامپیوتر است. در نتیجه علی‌رغم وجود رایانه‌های بسیار کارا و قوی در عصر حاضر ما هنوز قادر به پیاده کردن هوشی نزدیک به هوش انسان در ایجاد هوش‌های مصنوعی نبوده‌ایم.
نکته بسیار مهم و قابل تامل این که هوش مصنوعی را به‌عنوان یک هدف می‌توان از زوایای متفاوتی مورد بررسی و مطالعه قرار داد اما مابین هوش مصنوعی به‌عنوان یک رشته تحصیلی دانشگاهی یا هوش مصنوعی به‌عنوان مجموعه فنون و راهکارهایی که توسط مراکز علمی مختلف و صنایع گوناگون تنظیم و توسعه یافته است، باید تفاوت قائل بود.
▪︎چگونگی استفاده هوش مصنوعی
هوش مصنوعی چگونه استفاده میشود؟
هوش مصنوعی دو نوع کلی دارد: هوش مصنوعی ضعیف و جامع.
AI Narrow یا هوش مصنوعی ضعیف:
این نوع هوش مصنوعی در یک زمینه محدود عمل میکند و شبیه‌سازی هوش انسانی است. هوش مصنوعی ضعیف اغلب بر روی یک کار مشخص تعریف میشود و در محدوده تعریفش بسیار عالی عمل میکند. شاید این ماشین‌ها بسیار هوشمند به‌نظر برسند اما حقیقت این است که حتی از ابتدائی‌ترین سطوح هوش انسانی هم ساده‌تر عمل می‌کنند. آن چیزی که ما به‌عنوان دستیار صوتی هوشمند و سیستم‌های تبلیغاتی هدفدار یا موتورهای جستجو می‌شناسیم همه در دسته هوش مصنوعی ضعیف قرار می‌گیرند، یعنی تنها قادر به انجام کارهایی هستند که برایشان آموزش دیده‌اند.
Intelligence General Artificial یا هوش مصنوعی عمومی:
با عنوان هوش مصنوعی قوی شناخته میشود، نوعی از هوش مصنوعی است که بیشتر در فیلم‌ها دیده‌ایم، مانند ربات‌های فیلم Westworld. هوش مصنوعی قوی بسیار شبیه به انسان عمل میکند چنان که می‌تواند توانایی‌های خود را بر حل مسائلی در حوزه‌های مختلف به‌کار بگیرد. هوش مصنوعی جامع می‌تواند به خود آموزش دهد تا کارهایی که پیش از این نیز بلد نبود را انجام دهد. این نوع هوش بر اساس گفته محققین تا سال ۲۰۷۵ در دسترس انسان قرار میگیرد و پس از آن با چنان سرعتی پیشرفت میکند که تقریبا از انسان نیز قدرتمندتر و تواناتر میشود.
▪︎مدیریت پیچیدگی:
ایجاد و ابداع فنون و تکنیک‌های لازم برای مدیریت پیچیدگی را باید به‌عنوان هسته بنیادین تلاش‌های علمی و پژوهشی گذشته، حال و آینده در تمامی زمینه‌های علوم رایانه و به‌ویژه در هوش مصنوعی معرفی کرد. شیوه‌ها و تکنیک‌های هوش مصنوعی در واقع، برای حل آن دسته از مسائل به‌وجود آمده است که به‌طور سهل و آسان توسط برنامه‌نویسی تابعی یا شیوه‌های ریاضی قابل حل نبوده‌اند. در بسیاری از موارد، با پوشانیدن و پنهان ساختن جزئیات فاقد اهمیت است که بر پیچیدگی فائق می‌آییم و می‌توانیم بر روی بخش‌هایی از مسئله متمرکز شویم که مهمتر است. تلاش اصلی در واقع، ایجاد و دستیابی به لایه‌ها و ترازهای بالاتر از هوشمندی انتزاع را نشانه می‌رود تا آنجا که سرانجام، برنامه‌های رایانه‌ای درست در همان سطحی کار خواهند کرد که خود انسان‌ها رسیده‌اند. به یاری پژوهش‌های دانشمندان علوم مرتبط، هوش مصنوعی تاکنون راه بسیاری پیموده است.
در این راستا، تحقیقاتی که بر روی توانایی آموختن زبان‌ها انجام گرفت و همچنین درک عمیق از احساسات، دانشمندان را در پیشبرد این دانش کمک زیادی کرده است. یکی از اهداف متخصصین، تولید ماشین‌هایی است که دارای احساسات بوده و دست‌کم نسبت به وجود خود و احساسات خود آگاه باشند. این ماشین باید توانایی تعمیم تجربیات قدیمی خود در شرایط مشابه جدید را داشته و به این ترتیب اقدام به گسترش دامنه دانش و تجربیاتش کند.
برای نمونه ربات هوشمندی که بتواند اعضای بدن خود را به حرکت درآورد، نسبت به این حرکت خودآگاه بوده و با آزمون و خطا، دامنه حرکت خود را گسترش می‌دهد و با هر حرکت موفقیت‌آمیز یا اشتباه، دامنه تجربیات خود را وسعت بخشیده و سرانجام راه رفته یا حتی می‌دود یا به روشی برای جابه‌جا شدن دست مییابد که سازندگانش برای او متصور نبوده‌اند.
هر چند نمونه بالا ممکن است کمی آرمانی به‌نظر برسد، ولی به‌هیچ عنوان دور از دسترس نیست.
هوش مصنوعی اکنون در خدمت توسعه علوم رایانه نیز هست. زبان‌های برنامه‌نویسی پیشرفته که توسعه ابزارهای هوشمند را ممکن ساخته‌اند، پایگاه‌های داده‌ای پیشرفته، موتورهای جستجو و بسیاری نرم افزارها و ماشین‌ها از نتایج پژوهش‌هایی در راستای هوش مصنوعی بوده‌اند.
از زبان‌های برنامه نویسی هوش مصنوعی می‌توان به لیسپ، پرولوگ، کلیپس و ویپی اکسپرت اشاره کرد.
▪︎شاخه‌های هوش مصنوعی در دانش رایانه:
شاخه‌های گوناگونی از هوش مصنوعی در دانش‌های رایانه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند، برخی این شاخه‌ها عبارتند از:
• یادگیری ماشین Learning Machine
• شبکه عصبی مصنوعی Networks Neural
• بینایی ماشین Vision Machine
• سامانه‌های خبره System Expert
• پردازش زبان طبیعی NLP
• الگوریتم ژنتیک Algorithm Genetic
• مفاهیم مرتبط با روباتیک Robotic
▪︎عامل‌های هوشمند:
عامل‌ها Agents قادر به شناسایی الگوها و تصمیم‌گیری بر اساس قوانین فکر کردن خود هستند. قوانین و چگونگی فکر کردن هر عامل در راستای دستیابی به هدفش، تعریف میشود. این سامانه‌ها بر اساس قوانین خاص خود فکر کرده و کار خود را به درستی انجام می‌دهند. پس عاقلانه رفتار می‌کنند، هر چند الزاماً مانند انسان فکر نمی‌کنند.
▪︎سامانه‌های خبره:
سامانه‌های خبره زمینه‌ای پرکاربرد در هوش مصنوعی و مهندسی دانش است که با توجه به نیاز روزافزون جوامع بر اتخاذ راه‌حل‌ها و تصمیمات سریع در مواردی که دانش‌های پیچیده و چندگانه انسانی مورد نیاز است و بر اهمیت نقش آنها نیز افزوده میشود. سامانه‌های خبره به حل مسائلی می‌پردازند که به‌طور معمول نیازمند تخصص‌های کاردانان و متخصصان انسانی است. به‌منظور توانایی بر حل مسائل در چنین سطح و ترازی، دسترسی هرچه بیشتر این‌گونه سامانه‌ها به دانش موجود در آن زمینه خاص ضروری می‌گردد.
▪︎اخبار جعلی، دیپ فیک و امنیت سیاسی:
یک دیپ فیک ویدئو: هشدار والدیمیر پوتین به آمریکایی‌ها در مورد دخالت در انتخابات و افزایش شکاف سیاسی
مفهومی به‌نام دیپ فیک Deepfakes به هوش‌های مصنوعی اطلاق میشود که قادر هستند چهره و صدای افراد را بازسازی و شبیه‌سازی نمایند. امروزه تشخیص نسخه‌های فیک و تقلبی از نسخه‌های اصلی کار بسیار مشکلی است. این موضوع می‌تواند تهدیدی برای افراد مشهور اعم از هنرمندان، ورزشکاران و سیاست‌مداران باشد و زندگی حرفه‌ای آنها را دچار خدشه و چالش نماید. بازسازی سخنرانی یک رئیس‌جمهور و درج موارد ناخواسته در میان آن یا بازسازی تصاویر سیاست‌مداران در یک فضای خاص می‌تواند نمونه‌ای از این موارد باشد. به‌طور کلی هوش مصنوعی دیپ فیک، یک فناوری تغییردهنده محتوا محسوب میشود. طبق گزارش ZDNet دیپ فیک چیزی را ارائه می‌دهد که در واقع رخ نداده است. طبق این گزارش ٪۸۸ آمریکایی‌ها معتقدند دیپ فیک بیشتر از فایده باعث آسیب میشود اما تنها ٪۴۷ آنها معتقدند که ممکن است مورد هدف قرار گیرند. با اوج‌گیری رقابت‌های انتخاباتی شکل‌گیری فیلم‌های تبلیغاتی جعلی می‌تواند تهدیدی برای سیاست‌مداران محسوب شود.
▪︎هوش مصنوعی از دور پدیده‌ای پیچیده و ترسناک است و همگان فکر می‌کنند این ساخته بشر به‌زودی انسان‌ها را از بین می‌برد. اما شاید باورتان نشود اگر بدانید همین الان که این مطلب را می‌خوانید هوش مصنوعی در پس زمینه دیوایس شما در حال فعالیت است. در اصل زندگی ما بیشتر از چیزی که فکر می‌کنیم درگیر این نوع از هوش شده است.
▪︎چهار روشی که هوش مصنوعی آینده جوامع ما را تغییر خواهد داد
فناوری هوش مصنوعی در آغاز فصل جدید خود قرار دارد و در مسیر پیشرفت‌هایش جامعه را دستخوش تحولات بزرگی خواهد کرد.
عصر هوش مصنوعی AI فرارسیده است. از الگوریتم‌هایی که محتواهای مصرفی ما را در اختیارمان قرار می‌دهند تا چت‌بات‌هایی مثل ChatGPT که می‌توانند هم‌کلام‌مان باشند، همه‌جا آثار این فناوری را می‌بینیم. متخصصان پیش‌بینی می‌کنند که هوش مصنوعی در سال‌های پیش‌رو رواج بیشتری پیدا کند.
اما سپردن کارهای مختلف به این فناوری چه پیچیدگی‌هایی را به همراه خواهد داشت؟ آیا مرز بین حقیقت و دروغ از بین می‌رود؟ آیا میلیون‌ها نفر شغل خود را از دست خواهند داد؟
"جودیت سیمون"، استاد اخلاق در فناوری اطلاعات از دانشگاه هامبورگ می‌گوید:
سخت است که بگوییم هوش مصنوعی روی چه حوزه‌ای اثر نخواهد گذاشت.
در ادامه به چهار روشی می‌پردازیم که این فناوری می‌تواند شکل جامعه ما را تغییر دهد:
• مشاغل؛ هوش مصنوعی به سراغ کارهای ذهنی می‌آید!
• مالکیت فکری؛ چه کسی صاحب آثار هوش مصنوعی است؟
• اطلاعات نادرست؛ دوران عدم اطمینان در راه است!
• تصمیم‌های خودکار؛ اگر کامپیوتر "نه" بگوید، چه؟
▪︎مشاغل: هوش مصنوعی به‌سراغ کارهای ذهنی می‌آید
سریع‌ترین اثر هوش مصنوعی احتمالاً در محیط کار احساس خواهد شد. بانک "گلدمن ساکس" اخیراً در گزارشی پیش‌بینی کرده است که حداکثر ۳۰۰ میلیون شغل در سراسر جهان احتمالاً خودکار می‌شوند و این اتفاق به رشد اقتصادی دنیا کمک میکند.
در گذشته تصور می‌شد که ربات‌ها صرفاً جایگزین افرادی می‌شوند که کارهای فیزیکی و غیرمهارتی را انجام می‌دهند. در نتیجه، خیلی‌ها فکر می‌کردند که مشاغل ذهنی و فکری نسبتاً در امان هستند. اما حالا به‌نظر می‌رسد که نسل جدید سیستم‌های هوش مصنوعی زایا مثل ChatGPT و Midjourney می‌توانند کارهای خلاقانه‌ای مثل نگارش یا طراحی را انجام دهند.
شرکت‌های حقوقی از هوش مصنوعی استفاده خواهند کرد تا قراردادها را تحلیل کنند یا به تحقیق درباره موضوعات قضایی بپردازند. شرکت‌های رسانه‌ای همین حالا بخشی از کار نویسندگان و خبرنگاران خود را به کامپیوترها واگذار کرده‌اند. شرکت‌های تولیدکننده فیلم و آژانس‌های تبلیغاتی هم از هوش مصنوعی مثلاً برای تولید موسیقی استفاده می‌کنند.
سیمون می‌گوید: «هیچ شغلی در امان نیست.» هر گاه یک شغل یا بخشی از آن شامل الگوهای تکراری باشد، خود شغل یا بخشی از آن به‌راحتی می‌تواند به دستگاه‌ها سپرده شود؛ اگرچه افزایش بهره‌وری می‌تواند به کاهش ساعات کاری منجر شود، اما سیمون شک دارد که در عمل چنین اتفاقی بیفتد: "فناوری به‌طور کلی همیشه با وعده کاهش حجم کارها فروخته شده، ولی در عمل هرگز چنین اتفاقی نیفتاده است."
▪︎مالکیت فکری: چه کسی صاحب آثار هوش مصنوعی است؟
ظهور هوش مصنوعی زایا جوامع را وادار میکند تا دوباره به بررسی قوانین مربوط به مالکیت فکری بپردازند و احتمالاً قوانین جدیدی در این زمینه وضع کنند. این قوانین برای حفاظت از آثار متنی، تصویری، ویدیویی و غیره وجود دارند و در صورت استفاده غیرمجاز از آنها به کمک مالک اثر می‌آیند.
اما زمانی که هوش مصنوعی یک مطلب، آهنگ یا لوگو را تولید میکند، چه میشود؟ چه کسی صاحب حق نشر اثر است؟ برنامه‌نویسان، خود سیستم‌های AI یا هیچ‌کس؟ و وضعیت آثاری که از آنها برای تولید این ابزارها استفاده شده است، چه میشود؟
"تیمو روس"، استاد علوم کامپیوتر دانشگاه هلسینکی می‌گوید: «این سؤال بسیار سختی است.»
سیستم‌های هوش مصنوعی ازجمله ChatGPT از باد هوا اثر تولید نمی‌کنند. آنها با دریافت حجم عظیمی متن، آهنگ، تصویر، نقاشی و ویدیو آموزش داده شده‌اند و حالا خالقان همان آثار را تهدید می‌کنند.
مقاومت در برابر این فناوری روبه افزایش است. برخی افراد و شرکت‌ها شکایت‌هایی را در این زمینه ثبت کرده‌اند تا حدومرزها مشخص شود. برای نمونه، شرکت Getty Images از Stability AI بابت استفاده از حدود ۱۲ میلیون تصویر در آموزش هوش مصنوعی خود شکایت کرده است. در موردی دیگر، گروهی از هنرمندان کالیفرنیا از شرکت Midjourney و DeviantArt بابت نقض کپی‌رایت شکایت کرده‌اند.
▪︎اطلاعات نادرست: دوران عدم اطمینان در راه است
یکی از نگرانی‌های اصلی متخصصان بحث نشر اطلاعات نادرست توسط هوش مصنوعی است. با توجه به این که تشخیص محتواهای واقعی از جعلی خیلی دشوار شده است، می‌توان حدس زد که در آینده کمتر اطلاعاتی قابل اطمینان باشد.
پیش‌تر حتی «سم آلتمن»، مدیرعامل OpenAI سازنده ChatGPT هشدار داده بود که هوش مصنوعی می‌تواند برای ترویج گسترده اطلاعات نادرست استفاده شود.
تیمو روس با اشاره به این که اطلاعات نادرست در حال حاضر توسط شبکه‌های سازمان‌یافته تولید و منتشر می‌شوند، درباره آینده هشدار داده است: "اگر زمانی این اتفاق در مقیاسی گسترده قابل خودکارسازی باشد، سطح کاملاً جدیدی از نگرانی به‌وجود خواهد آمد."
▪︎تصمیم‌های خودکار: اگر کامپیوتر «نه» بگوید چه؟
شرکت‌ها، سازمان‌ها و دولت‌ها بیش از پیش به‌دنبال استفاده از هوش مصنوعی برای خودکارسازی فرایندهای تصمیم‌گیری هستند. برخی از این تصمیم‌ها می‌توانند پیامدهای جبران‌ناپذیری بر زندگی افراد داشته باشند. برای مثال، ممکن است یک کامپیوتر وظیفه مصاحبه با نیروهای استخدامی را برعهده بگیرد و حتی در نقش قاضی ظاهر شود.
"سلینا بوتینو"، رئیس پروژه‌های مؤسسه فناوری و جامعه در ریودوژانیرو می‌گوید: "این مسئله چیزی است که باید به‌طور خاص مراقب آن باشیم و از هوش مصنوعی مسئولانه استفاده کنیم. "
سیستم‌های AI امروزی برای این که بتوانند پیش‌بینی کنند، اطلاعات زیادی را تحلیل می‌کنند. این سازوکار باعث میشود این سیستم‌ها در برخی موارد بسیار مؤثر عمل کنند. اما مطالعات نشان داده است که این فناوری می‌تواند مستعد تکرار بسیاری از سوگیری‌ها و تبعیض‌های موجود در جامعه باشد.
ان‌جی‌اوی بوتینو در مطالعه‌ای با همکاری دانشگاه کلمبیای آمریکا دریافته است که استفاده از هوش مصنوعی در تصمیم‌گیری‌ها می‌تواند به بهبود سیستم قضایی برزیل کمک کند. او می‌گوید: «فرصت‌های زیادی وجود دارد که هوش مصنوعی واقعاً می‌تواند به کمک روندهای قضایی بیاید و ضمن افزایش سرعت آنها به تسهیل در فرایند تصمیم‌گیری‌ها کمک کند.»
با این حال، بوتینو هشدار داده است که سیستم‌های AI هرگز نباید به‌تنهایی مسئول اتخاذ تصمیم‌های اساسی باشند: "وقتی حرف از این پیش می‌آید که چه کسی باید حرف آخر را بزند، فکر نمی‌کنم که بتوانیم یا باید دستگاه‌ها را به‌جای انسان‌ها قرار دهیم."
▪︎جو بایدن: هوش مصنوعی می‌تواند خطرناک باشد
بایدن در پاسخ به این سؤال که آیا به نظر او هوش مصنوعی فناوری خطرناکی است یا نه، گفت: باید دید. می‌تواند خطرناک باشد. او همچنین در ابتدای این جلسه گفت: به‌نظر من شرکت‌های فناوری مسئولیت دارند تا مطمئن شوند که محصولات‌شان پیش از عرضه عمومی ایمن هستند. رئیس‌جمهور آمریکا گفت تجربه شبکه‌های اجتماعی نشان داده است که عرضه یک فناوری بدون در نظر گرفتن تدابیر ایمنی می‌تواند چقدر آسیب زننده باشد. او مدعی شد که این فناوری‌ها چگونه بر سلامت روان و احساسات کاربران به‌خصوص جوانان اثر منفی گذاشته‌اند.
سهام شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی پیش از جلسه جو بایدن افت قابل‌توجهی داشت!
چند روز پیش ایتالیا دسترسی به ChatGPT را به‌خاطر نقض قوانین حریم خصوصی مسدود کرد، اما به‌نظر می‌رسد که آمریکا چنین رویکرد سخت گیرانه‌ای را در پیش نگرفته است.
▪︎بیل گیتس: توقف توسعه هوش مصنوعی مشکلی را حل نمی‌کند
بیل گیتس می‌گوید متوجه نمی‌شود که چگونه توقف توسعه هوش مصنوعی می‌تواند به جهان کمک کند.
نامه سرگشاده‌ای که چند روز پیش از سوی جمعی از فعالان حوزه فناوری ازجمله ایلان ماسک امضا و منتشر شد، از نظر بیل گیتس، بنیان‌گذار مایکروسافت، چالشی را حل نخواهد کرد. در این نامه از آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی خواسته شده بود تا موقتا توسعه مدل‌های پیشرفته‌تر از 4-GPT را متوقف کنند.
به گزارش رویترز، بیل گیتس درباره نامه‌ای که هفته گذشته منتشر و بحث برانگیز شد، اعلام کرده که همه بهتر است تمرکز خود را بر چگونگی استفاده از پیشرفت‌های هوش مصنوعی بگذاریم. او می‌گوید درک نمی‌کند که توقف توسعه این فناوری چطور می‌تواند به جهان کمک کند.
بنیان‌گذار مایکروسافت می‌گوید: "فکر نمی‌کنم درخواست کردن از یک گروه برای توقف توسعه چالشی را حل کند. واضح است که مزیت‌های بزرگی در استفاده از این ابزارها وجود دارد. کاری که باید بکنیم شناسایی بخش‌هایی است که نیاز به رسیدگی بیشتر دارند.
▪︎بیل گیتس: توسعه هوش مصنوعی می‌تواند نابرابری‌ها را از بین ببرد
اگرچه بیل گیتس در حال حاضر به‌صورت تمام وقت روی پروژه‌های بشردوستانه فعالیت میکند، اما از حامیان توسعه هوش مصنوعی است و این فناوری را به اندازه اینترنت یا گوشی‌های همراه انقلابی می‌داند. او در پستی که یک روز قبل از انتشار این نامه نوشته شده بود، گفت باور دارد که هوش مصنوعی می‌تواند بخشی از نابرابری‌های جهان را برطرف سازد.
گیتس همچنین درباره این نامه می‌گوید که پیاده‌سازی و اجرای جزئیات توقف کار روی هوش مصنوعی واقعا بسیار پیچیده خواهد بود: متوجه نمی‌شوم که چه کسانی باید کار خود را متوقف کنند و آیا همه کشورهای جهان با توقف توسعه موافقت می‌کنند؟ چرا باید کارهای خود را متوقف کنند؟ ولی نظرات مختلفی در این‌باره وجود دارد.
این نامه منتشر شده که خطاب به آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی بود، ظاهرا توسط "استیو وزنیاک"، بنیان‌گذار پینترست، مدیرعامل AI Stability ، مدیرعامل Images Getty و جمعی از اساتید دانشگاه‌ها امضا شده است. این نامه می‌گوید فناوری هوش مصنوعی می‌تواند ریسک‌هایی را برای بشریت و جامعه به‌وجود بیاورد و ادامه توسعه آن نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تر است.
▪︎ایلان ماسک: بیل گیتس درک محدودی از هوش مصنوعی دارد
ایلان ماسک در توییتی گفته که جلسات اولیه بیل گیتس با OpenAI را به یاد دارد و درک بیل گیتس از هوش مصنوعی محدود است.
هوش مصنوعی به موضوعی داغ در دنیای فناوری تبدیل شده است و شخصیت‌های مطرح زیادی درباره آن اظهارنظر می‌کنند. اما جدیدترین اظهارنظر ایلان ماسک در این زمینه مربوط به هوش مصنوعی نمی‌شود، بلکه بیل گیتس را هدف قرار داده است. به باور ماسک، بنیان‌گذار مایکروسافت درک محدودی از هوش مصنوعی دارد.
▪︎بیل گیتس چند روز پیش با انتشار یادداشتی با عنوان "عصر هوش مصنوعی شروع شده است"، از مدل هوش مصنوعی GPT به عنوان مهمترین پیشرفت فناوری از ۱۹۸۰ تا به امروز یاد کرد و آن را به اندازه ساخت ریزپردازنده‌ها، اینترنت و گوشی‌های همراه مهم دانست.
در این یادداشت بیل گیتس اعلام کرد که از سال ۲۰۱۶ با تیم OpenAI در ارتباط بوده است، یعنی همان شرکت سازنده مدل هوش مصنوعی GPT و چت‌بات ChatGPT که ایلان ماسک هم یکی از بنیانگذارانش به حساب می‌آید.
▪︎بیل گیتس: مدل هوش مصنوعی GPT مهمترین پیشرفت فناوری در چند دهه اخیر است.
بیل گیتس می‌گوید از زمان رابط‌کاربری گرافیکی مدرن دسکتاپ GUI در ۱۹۸۰ تا به امروز، GPT انقلابی‌ترین پیشرفت فناوری است.
ایلان ماسک در سال ۲۰۱۸ برای تصاحب OpenAI تلاش کرد، اما شکست خورد.
ایلان ماسک که جزء گروه مؤسسین OpenAI بود، در سال ۲۰۱۸ سعی داشت کنترل کامل آن را در اختیار بگیرد، اما شکست خورد. مدیرعامل شرکت خودروسازی تسلا که سال گذشته نیز توییتر را تصاحب کرد، ظاهراً در سال ۲۰۱۸ سعی داشته است تا OpenAI، خالق ChatGPT را نیز خریداری کند، اما در این امر شکست خورده است.
ماسک بخشی از یک گروه کوچک بود که در سال ۲۰۱۵ این آزمایشگاه هوش مصنوعی lab AI را به‌عنوان یک سازمان غیرانتفاعی تأسیس کرد. با این حال، Semafor در گزارش جدید خود ذکر میکند که در اوایل سال ۲۰۱۸ ماسک از این موضوع نگران بود که شرکت از گوگل عقب بماند. او سپس تصمیم داشت تا با تصاحب کامل OpenAI ، کنترل این شرکت را به دست بگیرد، اما سایر بنیان‌گذاران آن، ازجمله سم آلتمن، مدیرعامل فعلی و همچنین گرگ براکمن، رئیس فعلی این شرکت، با این موضوع موافقت نکردند.
▪︎"سم آلتمن"، مدیرعامل OpenAI در دو مصاحبه جدید ایلان ماسک، مدیرعامل توییتر و تسلا را "عوضی" خطاب کرده و به نگرانی‌های او درباره ایمنی هوش مصنوعی پاسخ داده است. او همچنین سوگیری‌های ChatGPT را پذیرفته و مدعی شده که OpenAI مستقل از مایکروسافت باقی‌مانده است.
آلتمن به تازگی در مصاحبه با پادکست Swisher Kara With On به انتقادات ایلان ماسک علیه OpenAI پاسخ داده است.
ماسک گفته بود سازنده ChatGPT به یک شرکت بسته تبدیل شده است که تمام تمرکز خود را روی سودآوری گذاشته و حالا عملا توسط مایکروسافت کنترل میشود.
آلتمن در جواب به این ادعاها می‌گوید: "اکثر این حرف‌ها صحیح نیستند و فکر می‌کنم ایلان هم این را می‌داند."
▪︎مدیرعامل OpenAI ادامه داد: »اگر بخواهم خوبی ایلان را بگویم، فکر می‌کنم او واقعاً برای یک آینده روشن با هوش جامع مصنوعی AGI اهمیت قائل است. ولی او یک آدم عوضی یا هر چیز دیگری است که می‌توانید درباره‌اش بگویید. سبک شخصیتی او طوری است که دوست ندارم آن را برای خودم انتخاب کنم.
▪︎مدیرعامل OpenAI تحت کنترل مایکروسافت نیستیم
آلتمن همچنین درباره ادعاهای ماسک درباره کنترل OpenAI توسط مایکروسافت گفت: "ما تحت کنترل مایکروسافت نیستیم. مایکروسافت حتی در هیئت‌مدیره ما کرسی ندارد. ما یک شرکت مستقلیم."
افزون بر این، روز گذشته مصاحبه‌ای از او با پادکست "لکس فریدمن" منتشر شد. آلتمن در این پادکست هم درباره انتقادات ماسک گفت: "ایلان به وضوح از جهات مختلف در حال حمله به ما در توییتر است و او را می‌فهمم چون معتقدم او به‌طرزی قابل درباره درک واقعا درباره ایمنی AGI نگران است. البته مطمئنم که انگیزه‌های دیگری هم در کار است، اما این هم مطمئنا یکی از دلایل حرف‌هایش است."
مدیرعامل OpenAI افزود: "من با نگاه به ایلان به‌عنوان قهرمان خودم بزرگ شدم. می‌دانید، علی‌رغم آن که او در توییتر یک عوضی است، خوشحالم که در دنیای ما وجود دارد، اما ای کاش تلاش‌های در حال انجام را بیشتر می‌دید."
سم آلتمن در بخش دیگری از این مصاحبه درباره اتهاماتی که درباره ووک بودن Woke بیش از حد ChatGPT مطرح میشود، گفت معنای این واژه در طول زمان تغییر کرده است. با این وجود، او پذیرفت که مدل هوش مصنوعی آنها سوگیری دارد و احتمالاً همیشه این سوگیری را به همراه خواهد داشت.
با احترام- پورصالحی
