خلاصه تحقیق آقایان صادقی و یادگاری - الگوی تاریک Dark Pattern
به نام خداوند بخشنده مهربان
الگوی تاریک Dark Pattern
شرکت‌های بزرگی مثل فیسبوک، گوگل و مایکروسافت از الگوی تاریک Dark Pattern استفاده می‌کنند تا مردم را برای دادن اطلاعات شخصی خود گول بزنند.
اساساً، غول‌های فناوری متهم هستند که رابط کاربری خود را به‌گونه‌ای ساخته‌اند که کاربران را فریب دهد. به این صورت که به بهانه حفظ حریم خصوصی کاربران اطلاعات خصوصی آن‌ها را دریافت می‌کنند و سپس برای مقاصد شخصی خود به کار می‌گیرند.
▪︎الگوی تاریک (به‌عنوان “الگوهای طراحی فریبنده” نیز شناخته می‌شوند)
ترفندهایی که در وب‌سایت‌ها و برنامه‌ها برای مجبور کردن کاربر به انجام کارهایی که اصلا قصد انجام آن را ندارند، به کار می‌روند. مانند ثبت‌نام یا خرید چیزی.
▪︎اصطلاح “الگوهای تاریک” در سال ۲۰۱۰ توسط هری بریگنول، متخصص تجربه کاربری، ابداع شد.
او همچنین وب‌سایتی را راه‌اندازی کرد که تحت‌عنوان‌های مختلف الگوهای تاریک و فراخوانی شرکت‌هایی که از آن‌ها استفاده می‌کنند، را منتشر می‌کرد. استدلال بریگنول برای برجسته کردن الگوهای تیره ساده است.
او توضیح می‌دهد:
(وقتی از وب‌سایت‌ها و برنامه‌ها استفاده می‌کنید، تمام کلمات موجود در صفحات را نمی‌خوانید، بلکه به‌طور کلی مطالعه می‌کنید و فرضیاتی می‌سازید. اگر شرکتی بخواهد شما را فریب به انجام کاری خاص دهد، می‌تواند از این مزیت استفاده کند. صفحه را طوری جلوه دهد که اظهارتش اصلا مطابق با اعمالش نباشد و کاربر هم متوجه این امر نشود.)
• ما به عنوان کاربر می‌توانیم با یادگیری الگوهای تیره از خود دفاع کنیم.
• چرا صاحبان وب‌سایت‌ها یا اپلیکیشن‌ها و ... از الگوی تاریک استفاده می‌کنند؟
قهرمان جلوه دادن کاربر و ایجاد رابط‌های کاربری آن‌ها را قادر می‌سازد تا به‌طور یکپارچه در میان اطلاعات و وظایف حرکت کنند.
استفاده از الگوهای تاریک آن‌ها را قادر می‌سازد که بدون نیاز به‌صرف زمان زیادی برای ارائه راه‌حلی که برای کاربران جذاب باشد، با نهایت سرعت به اهداف خود برسند.
▪︎الگوهای تاریک حداقل در کوتاه‌مدت کار می‌کنند.
▪︎انواع الگوهای تاریک
الگوهای تاریک را می‌شود در پنج دسته‌بندی از تکنیک‌های فریبنده طراحی قرار داد:
۱. گمراهی عمدی: در چنین حالتی طراحی به صورت هدفمندانه سعی دارد تا تمرکز کاربران را روی چیزی به عنوان یک حواس‌پرتی از چیز دیگری قرار دهد. مرسوم‌ترین حالت چنین گمراهی تکنیک محبوب دکمه «خیر» است که در نهایت منجر به تایید می‌شود.
۲. تبلیغات مخفی: وقتی که یک تبلیغ به عنوان محتوا یا المانی از ناوبری ظاهر می‌شود، چنین موضوعی نیز حقه است.
۳. تداوم اجباری: بسیاری از وب‌سایت‌ها سعی دارند تا از کاربر بابت چیزی که می‌شود به صورت رایگان در همانجا به‌دست آورد، پول بگیرند.
۴. رشد از طریق اسپم: معمولا وب‌سایت‌ها سعی می‌کنند تا کاربر را به متصل کردن آدرس ایمیل یا شبکه‌های اجتماعی خود به وب‌سایت ترغیب کنند.
۵. هزینه‌های مخفی شده: آیتم‌ها و هزینه‌های اضافی که در قسمت پرداخت ظاهر می‌شوند نیز الگوهای تاریک هستند، البته چنین مواردی بسیار مرسوم نیست اما با این حال هنوز هم اتفاق می‌افتند. برخی دیگر از وب‌سایت‌ها حتی با وجود اینکه کوپن‌های تخفیف ارائه می‌دهند اما آن را به صورتی از چشم کاربران مخفی می‌کنند.
• جایگزین‌های کاربر پسند
هیچ دلیلی برای اینکه حتما باید از الگوهای تاریک استفاده کرد وجود ندارد. همواره راه‌حل‌های کاربرپسند‌تر و اخلاقی‌تری وجود دارد. المان‌هایی که از متدهای استفاده‌پذیری پیروی می‌کنند می‌توانند از فریب دادن کاربران خودداری کنند. لینک‌ها باید درست شبیه به لینک‌ها باشند. دکمه‌ها باید شبیه به دکمه‌ها باشند. لینک‌ها و تبلیغات نباید مخفی باشند. تمام المان‌ها باید به خوبی دیده شود و از الگوی کاربرپسندی پیروی نمایند. از داده‌های کاربران محافظت کنید، به آن‌ها اسپم نفرستید و برای کاربران ارزش قائل باشید. تمام اطلاعات به صورت سرراست و بدون هیچ‌گونه حقه‌ای به کاربران باید نشان داده شود.
• جمع‌بندی
الگوهای تاریک همچنان در حال استفاده گسترده هستند و می‌توانند:
تأثیری ناخوشایندی بر تجربیات کاربر بگذارند،
وفاداری کاربر را از بین ببرند،
سوءنیت ایجاد کنند؛
باعث کاهش کاربران شوند.
* الگوهای تاریک همه جا هستند، پیشنهاد می‌دهیم که از آن‌ها استفاده نکنیم. جدای از این سعی کنیم که آن‌ها را شناسایی نماییم. هیچ فایده بلند مدتی برای الگوهای تاریک وجود ندارد. باید برای ایجاد اعتماد و صداقت در کاربران سعی شود در طراحی‌‌ها خبری از حقه و تکنیک‌های مختلف برای ضرر رساندن به کاربران نباشد.
با احترام - پورصالحی
