موزه - صنایع فرهنگی/ رسانه
به نام خداوند بخشنده مهربان
موزه - صنایع فرهنگی
آثار ملی ایران - جاذبه گردشگری
میدان آزادی ۵۰ هزار مترمربع مساحت دارد که پس از میدان نقش جهان، بزرگ‌ترین میدان ایران به شمار می‌رود.
برج آزادی اولین نماد شهر تهران است. بنایی زیبا که از شاهکارهای معماری معاصر ایران به شمار می‌رود. این بنا در فاصله سال‌های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۰ توسط دانشجوی جوان معماری، ۲۴ ساله، به نام "حسین امانت" ساخته شد.
برج آزادی تلفیقی از معماری هخامنشی، ساسانی و اسلامی است؛ قوس بیضی‌‌شکل برج نمادی از طاق کسری است و کاشی‌کاری فیروزهای از دوره صفوی و شیارهای بالای برج از بادگیرهای یزد اقتباس شده‌اند که در کنار نمادهای معماری مدرن و ساختار بتنی، جذابیتی دوچندان به برج آزادی بخشیده است.
برج آزادی در سال ۱۳۵۳ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت؛ همچنین فاصله سال‌های ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۷ تصویر برج روی اسکناس‌های ۲۰۰ ریالی ایران چاپ می‌شد.
مجموعه فرهنگی برج آزادی در ابتدا فقط ساختمان برج و بخش زیرزمین آن ساخته شد. دولت وقت در سال ۱۳۵۳ تصمیم گرفت موزه‌ای زیر فضای میدان و برج آزادی در عمق ۱۵ متری بسازد؛ مجدد طراحی آن به "حسین امانت" سپرده شد.
محوطه زیرین برج به نگارخانه، سالن دانستنی‌ها، سالن ایران‌شناسی، موزه، کتابخانه و ... اختصاص دارد. تعداد زیاد سالن‌ها و موزه‌های طبقه زیرین برج حکایت از آن دارد که کلیه فضاهای موجود طوری طراحی شده‌اند که بیشتر جنبه نمایشگاهی داشته باشند.
پس از افتتاح برج آزادی، مسئولیت نگهداری آن به وزارت فرهنگ و هنر واگذار شد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز همین روند ادامه یافت و به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رسید. در حال حاضر، مسئولیت اداره برج را بنیاد رودکی برعهده دارد.
• المان‌های معماری ایرانی: بادگیر، باغ ایرانی، چهار طاقی، کادربندی و انواع کاشی‌کاری.
• بنای برج از یک هندسه مربع مستطیلی تشکیل شده است که ۱۶ ضلعی شده و در آخر به یک گنبد منتهی می‌شود.
• برج آزادی ۶۳ متر طول و ۴۵ متر ارتفاع از سطح زمین دارد و از چهار طبقه تشکیل شده است.
• دارای دو راه‌پله با ۲۸۶ پلکان و دو آسانسور است که در تالار کهن قرار دارند.
• دو آسانسور که از دیواره‌های برج بالا می‌رود و هر کدام فقط به دو طبقه اختصاص دارند. آسانسور اول تا طبقه دوم و آسانسور دوم دو طبقه بعدی را طی می‌کند. (دو طبقه از برج در بالای قوس طاق اصلی و زیر گنبد قرار گرفته و دسترسی به آن‌ها فقط با آسانسور میسر است.)
• در ساخت این اثر از ۲۵هزار قطعه سنگ‌مرمر جوشقان اصفهان و ۹۰۰تُن آهن استفاده شده است.
• درهای اصلی برج آزادی از سنگ گرانیت همدان ساخته شده که هر لنگه در به وزن ۳/۵تُن است.
• سنگ‌های طبقه همکف و همچنین طبقات برج نیز از معدن مروارید کردستان استخراج شده‌اند.
• طبقه بالا، گنبدی از بتن سفید و مزین به مقرنس‌کاری و کاشی‌‌‌کاری‌های فیروزهای و معرق ایرانی است.
• فضاهای مختلف برج محدود نشده و از طریق روزنه و شکاف با سایر بخش‌ها و حتی آسمان و بیرون از برج، ارتباط بصری دارند.
• ورودی برج آزادی ۵متر پایین‌تر از سطح زمین و در حیاطی روباز قرار دارد که به طبقه زیرزمین منتهی می‌شود.
• موزه برج مجهز به بخش‌های سمعی و بصری است.
▪︎سالن ایران‌شناسی: به‌منظور آشنایی با ویژگی‌های اقلیمی، فرهنگی و اقتصادی استان‌های مختلف شکل گرفته است؛ سالن با ماکتی از استان‌های مختلف نشانه‌گذاری شده و شامل مسیری U شکل است که تصاویر حجمی و طرح‌های مختلف از مراکز تاریخی، مذهبی، صنعتی و ... کشور را در بر دارد. در شمال ماکت، آب‌نمایی زیبا به‌عنوان دریای خزر و در قسمت جنوبی حوضچه‌ای دیدنی به نشانه خلیج‌فارس و بخشی از دریای عمان خودنمایی می‌کنند.
▪︎تالار کهن (موزه اصلی): درست زیر برج قرار گرفته است. فروشگاه کوچکی در بخش غربی تالار کهن صنایع دستی، سی‌دی‌های مرتبط با برج آزادی و ... را به فروش می‌رساند.
▪︎طبقه دوم: در ارتفاع ۳۳متری از سطح میدان آزادی؛ گنبدی بتنی با طرح شمسه در میانه، که نور طبقه اول و دوم برج را تامین می‌کند. از طبقه دوم برای نمایش عکس‌های تاریخی استفاده می‌شود.
▪︎طبقه سوم: در ارتفاع ۳۹٫۵ متری از سطح میدان؛ دارای شکاف‌های مستطیلی و عمودی که از بادگیرهای ایرانی الهام گرفته شده است. پنجره‌های لانه زنبوری آن نیز دید خوبی به پایتخت دارند و یادآور جایگاه دیده‌بان‌های قلعه‌های قدیمی هستند.
▪︎پشت‌بام برج: گنبد زیبایی که از بالاترین سطح برج بیرون زده است و از طبقه سوم برج شروع می‌شود و تا ارتفاع ۴۶٫۲۵متری امتداد می‌یابد. این گنبد مزین به کاشی‌کاری فیروزهای است که در معماری مقابر و امام‌زاده‌ها شاهد آن هستیم.
▪︎دل‌نگرانی‌هایی که کاش زود برطرف شود
• برج آزادی با وضعیت تخریبی نگران‌کننده‌ای روبرو است. آثاری از بین رفتن کاشی‌ها و فرسایش دیده می‌شد.
• شاید بهتر بود در تالار کهن آنچه به اقوام ایرانی، آثار فرهنگی در حوزه پوشاک و صنایع‌دستی - زیورآلات - منتسب است به نمایش درمی‌آمد. به نظرم مجموعه عکس و لوازم عکاسی و فیلمبرداری در آنجا مناسب نبود.
• با توجه به تردد بیشمار خودروها در اطراف میدان و خیابان‌های اصلی منتهی به میدان، عملاً دسترسی به فضای اطراف برج و بازدید از برج دشوار است و نبود جای پارک برای خودروها را نیز به این مشکل اضافه کنیم.
• قطعا از دید بسیاری از کسانی که تهران و مقاصد گردشگری آن را نمی‌شناسند این فضا پنهان مانده و حتی تصور نکنند که در این برج زیبا امکانات قابل‌توجهی برای گردشگری به عنوان موزه و یک اثر تاریخی وجود دارد. نیاز است نسبت به دسترسی‌ها به مرکز میدان - محوطه میدان و موزه - مشکلات رفع و اطلاع‌رسانی نیز صورت بگیرد.
• با توجه به اهمیت موزه‌ها که بخشی از صنایع فرهنگی هر کشوری را شامل می‌شوند و یکی از مقاصد مهم گردشگری در هر سفری بازدید از موزه آن شهر یا کشور است؛ متاسفانه در کشور ما آگاهی بخشی نسبت به اهمیت آن بسیار کم صورت گرفته و یا اصلا صورت نگرفته است و در سبد فرهنگی خانواده‌ها موزه تقریباً جایی ندارد؛ تاسف آنجا بیشتر می‌شود که قیمت بلیط بازدید از موزه‌ها در کشور ما بسیار مناسب است و اغلب خانواده‌ها توان پرداخت آن را دارند.
برج آزادی: تهران، میدان آزادی، برج آزادی
ساعت بازدید: همه روزه از ساعت ۹ صبح تا ۱۶.
تلفن: ۴-۶۶۰۲۳۹۵۱ - ۰۲۱
وب‌سایت برج آزادی: azadi-tower.com
با احترام - پورصالحی
