شما نسل Z را می‌شناسید؟
به نام خداوند بخشنده مهربان
نسل، اصطلاحی است که برای دسته‌بندی افراد بر اساس زمان تولدشان به‌کار برده می‌شود. در ساده‌ترین تعریف یک نسل به افرادی گفته می‌شود که در فاصله زمانی معینی به دنیا آمده‌اند و تجربه‌های گروهی و رویدادهای مشترکی را پشت سر گذاشته‌اند. بر همین اساس افراد حاضر در یک جامعه بر اساس سن و سال تولدشان در گروه‌های نسلی متفاوت دسته‌بندی می‌شوند.
همان‌طور که تحولات پرشتاب تکنولوژی‌های ارتباطی تمامی عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی را دست‌خوش تغییر کرده، بر دسته‌بندی‌های نسلی نیز تاثیر گذشته است.
در غرب برای مشخص کردن نسل‌های دهه‌های اخیر اصطلاحاتی مانند نسل ایکس (X)، نسل وای (Y)، نسل زِد (Z) و نسل آلفا را به‌کار می‌برند.
در کشور ما - ایران - علاوه بر رسمیت شناختن این طبقه‌بندی از اصطلاحات دیگری همچون نسل اول، نسل دوم، نسل سوم و نسل چهارم استفاده می‌شود که اشاره به چهار نسل پیاپی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ دارد.
نسل زد Generation Z (Gen Z)
نسل Z یا همان نسل رشد یافته با تکنولوژی‌های جدید ارتباطی با عنوان زومرها (Zoomers) شناخته می‌شوند. این گروه جمعیتی جانشین نسل Y و قبل از نسل آلفا است. سازمان‌های آماری ایالات متحده آمریکا و مجمع جهانی اقتصاد، سال ۱۹۹۷ میلادی مصادف با ۱۳۷۶ شمسی را سال آغاز تولد این نسل و سال ۲۰۱۰ برابر با ۱۳۸۹ شمسی را پایان آن تعریف می‌کنند. بیشتر اعضای نسل زِد، فرزندان نسل X هستند. (نسل Z متولدین دهه هفتاد و هشتاد شمسی و فرزندان نسل X یعنی دهه ۴۰ و ۵۰ شمسی هستند.)
نسل Z اولین نسل اجتماعی است که از جوانی با دسترسی به اینترنت و فناوری دیجیتال رشد کرده است؛ البته لزوماً سواد دیجیتالی یا سواد رسانه‌ای ندارند.
در برخی از کشورهای پیشرفته در مقایسه نسل زِد با نسل‌های پیشین دیده شده که تمایل آنها به خوش‌رفتاری، پرهیزکاری و ریسک‌گریزی بیشتر است؛ آنها تمایل دارند که نسبت به پیشینیان خود آهسته‌تر زندگی کنند.
طبق آمار نرخ بارداری کمتری در نوجوانان دارند. (این آمار بر طبق رفتار و فرهنگ کشورهای اروپایی و آمریکایی است که بارداری در نوجوانان دیده می‌شود.) متاسفانه پیامک جنسی در میان آنها رایج است؛ اگرچه عواقب آن هنوز درک نشده است!
کمتر الکل مصرف می‌کنند؛ اما میزان مصرف مواد‌مخدر و داروهای روانگردان در آنها بیشتر است. جوانان نسل Z بیشتر از نسل‌های قدیمی نگران عملکرد تحصیلی و چشم‌انداز شغلی خود هستند. پیش‌بینی می‌شود تقریبا تمام افراد نسل زِد برای تمام عمر خود از ارتباطات و رسانه‌های دیجیتال استفاده خواهند کرد. نسل زِد از وقتی که چشم به جهان گشوده در اطراف خود به‌طور گسترده‌ای با فناوری‌های پیشرفته‌ای نظیر وب، شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسانی فوری، خدمات پیام کوتاه، ام‌پی‌تری پلیرها، تلفن‌های همراه و یوتیوب مواجه بوده است. این نسل ملقب به «بومی دیجیتال» یا «شهروندان دیجیتال» است. نکته مهم اینکه نسل زِد همگی کاملاً در دوران پسانوگرایی، چندگانگی فرهنگی و جهانی‌سازی متولد شده‌اند.
در طبقه‌بندی دیگری برخی نسل Z را نسل C می‌نامند؛ زیرا معتقد هستند ویژگی‌های افراد این نسل همگی با حرف C شروع می‌شود. حرف C را برای نام‌گذاری نسل از همین شاخصه وام گرفته‌اند.
constant connectivity •
collaboration •
change •
co-creation •
chameleons •
cyborgs •
curiosity •
connected collective consumer •
بر اساس داده‌های آماری سن بلوغ دختران در متولدین این نسل در مقایسه با نسل‌های پیشین، کاهش پیدا کرده و همزمان، آگاهی «زومرها» نسبت به بیماری‌های جسمی و روحی افزایش پیدا کرده است. داده‌ها نشان می‌دهند متولدین «نسل Z»، دامنه توجه کمتر و توانایی‌های کلامی پایین‌تری دارند و به همین دلیل، نمرات آنها در مدارس در مقایسه با نسل‌های پیشین پایین‌تر است.
«ساموئل بارنت»، تحلیل‌گر «بنیاد کارنگی برای صلح بین‌الملل» در مقاله‌ای که در وب‌سایت این اندیشکده منتشر شد، درباره نسل Z می‌نویسد: «متولدین نسل Z [در آمریکا] هرگز در زیر سایه تهدید یک کشور رقیب زندگی نکرده‌اند و این آنها را واداشته که به‌جای اینکه به جنگ یا رقابت میان قدرت‌ها فکر کنند، بیشتر در مورد گرم شدن کره زمین یا حقوق بشر نگران باشند.»
نشریه «بیزینس اینسایدر» (Business Insider) در مقاله‌ای به بروز همه‌گیری کرونا و تاثیرات آن بر «نسل Z» پرداخته و نوشته است: این نسل که مسن‌ترین عضوش اکنون حدود ۲۵ سال دارد، از نظر مالی بیش از متولدین سایر نسل‌ها از همه‌گیری کرونا ضربه خورده و احتمال تکرار شرایطی شبیه به بحران مالی ۲۰۰۸ برای اعضای این نسل وجود دارد. متاسفانه نسل Z به دلیل قرارگیری در شرایط کرونا با آینده‌ای مبهم‌تر از نسل‌های قبلی روبرو است.
امان‌الله قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس، در مورد «نسل Z» می‌گوید: نسل جدید، فضای کاریزماتیک، مقدس مآبانه و فره‌گرایانه در سیاست را نمی‌پذیرد و به قول جان دیویدسون، شاعر اسکاتلندی، جوانان فریاد می‌زنند که هیچ عملی، هیچ اندیشه‌ای، هیچ رسمی و هیچ حرمتی وجود ندارد که نشود از آن تخطی کرد.
همان‌طور که گفته شد عصر مجازی از این نسل شروع می‌شود؛ نسل بومی‌های فضای مجازی! متولدین این نسل در تمام دنیا شبیه‌ترین به هم هستند و این به دلیل فروریختن مرزهای جهان به وسیله پلتفورم‌های مجازی است. برای نسل Z زندگی بدون فضای مجازی غیرقابل تصور است. به دلیل امکاناتی که اینترنت به این نسل داده است آنها را ریسک‌پذیرتر گردیده است. نسلی که دوستان جهانی دارد و نگاهش کمتر سنتی است؛ به‌طور مثال برای این نسل مدرک دانشگاهی راهی برای کسب درآمد نیست. زندگی برای این نسل، زندگی در فضای مجازی و حتی Game است. آنها با توجه به رفتارهای خود در مقابل فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات تعریف ویژه و جدیدی از اطلاعات را ارائه کرده‌اند.
افراد این نسل حضور پررنگی در فضای مجازی دارند و اغلب آنها کاربرانی هستند که روزانه زمان قابل‌توجهی را در اینترنت سپری می‌کنند و گاه ساعات آنلاین بودن‌شان بیشتر از آفلاین بودن‌شان است. آنها اینترنت را برای همه عرصه‌های زندگی اعم از امور شخصی، کاری و تجاری، خرید و سرگرمی و ... به‌کار می‌‌گیرند. علاوه بر اینکه کاربران و مصرف‌کنندگان اطلاعات و اخبار فضای مجازی هستند، تعامل‌کنندگان و تولیدکنندگان بخشی از مطالب اینترنت نیز محسوب می‌شوند. مهمترین بستر فعالیت این کاربران جایی نیست جز رسانه‌های اجتماعی. رسانه‌های اجتماعی به آنها این امکان را می‌دهد که در قالب شبکه‌های مجازی به تعامل با یکدیگر بپردازند و محتواهای شخصی آنلاین تولید کنند. نسل Z زندگی شخصی‌شان را با شبکه دوستان‌شان به اشتراک می‌گذارند و در رسانه‌های اجتماعی شبکه‌ای از دوستان و آشنایان‌شان به‌وجود می‌آورند و در آن به تعامل درباره خودشان و موضوعات مورد علاقه‌شان می‌پردازند. رفتار جمعی اعضای این نسل در شبکه‌های اجتماعی به رفتار جمعی زنبورها تشبیه شده است که حول موضوعات مورد علاقه مشترکشان گرد هم می‌آیند. بدین ترتیب رسانه‌های اجتماعی که زمانی تنها به عنوان ابزارهایی اینترنتی شناخته میشدند، حال بستری برای شکل‌‌گیری سبک زندگی و بروز ویژگی‌های فردی و جمعی نسلی است که با پیشینیان خود تفاوت دارند. بر اساس گزارش مرکز نیلسون، افرادی که در این رده سنی قرار دارند، ماهانه حدود ۳,۱۴۶ پیام مبتنی‌بر وب ردوبدل می‌کنند. در همین مدت زمان حدود ۱۹۱ تماس با تلفن همراه‌شان برقرار می‌کنند و تنها ۱۰ پیامک در زمان بیداری‌شان و به‌غیر از ساعاتی که در مدرسه هستند، می‌فرستند و یا دریافت می‌کنند.
اگر به جریان زندگی نسل قبل - نسل Y - زیست مجازی اضافه شد، نسل Z در این فضا چشم باز کرد!
نسل Z ها:
- اولین نسلی هستند که در عصر دیجیتال به دنیا آمده‌اند. اولین نسلی بود که دوران نوجوانی و جوانی را در ارتباط مستقیم با فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی و اینترنت گذراند.
- آنها از کودکی در خانواده حق رای و اظهارنظر داشته‌اند.
- بیشترین مراقبت خانوادگی را نسبت به نسل قبل خود تجربه کرده‌اند.
- هر نکته و کلامی را بدون مدرک و منبع نمی‌پذیرند.
- مشکلات روحی، روانی، استرس و اضطراب در آنها زیاد است.
- بیشتر خریدهای خود را به‌صورت اینترنتی انجام می‌دهند.
- ریسک‌پذیر، بی‌پروا و سلطه‌گریز هستند.
- به‌خاطر زیست در شبکه اینترنت و بازی‌های کامپیوتری، دارای ارتباطات بالا بوده و سریع گروه‌سازی می‌کنند، البته ارتباط آنها با نسل خود بیشتر است.
- علاقه‌مند و پیگیر سلبریتی‌ها هستند.
- معمولا تک فرزند خانواده هستند.
- به‌خاطر وجود اینترنت و آشنایی با فرهنگ‌ها و کشورهای جهان، ناخواسته یک شهروند جهانی محسوب می‌شوند.
- دارای هویت سیال هستند.
- آنها هیچ علاقه‌ای به خودسانسوری ندارند و به‌راحتی احساسات خود را بیان می‌کنند.
- در پی واقعیت و حقیقت می‌باشند و به احساسات و نظرات فردی ارزش می‌دهند و از برچسب زدن دوری می‌کنند.
- بین دوستان واقعی و دوستانی که در فضای مجازی پیدا می‌کنند تفاوت قائل نیستند.
- برخی افراد این نسل را غیرمتعهد یا مسئولیت‌ناپذیر و حتی ناسازگار و بدرفتار می‌خوانند. این در حالی‌ست که تمام این مفاهیم را باید با نگاهی دقیق و ریزبین مشاهده کرد؛ زیرا جوانان نسل زِد غیرمتعهد نیستند. اتفاقا آنها به حرفه خود تعهد زیادی دارند؛ اما می‌توان گفت تعهد خود را به سازمان‌ها از دست داده‌اند زیرا بیشتر به سمتی می‌روند که بتوانند منافع بیشتری به‌دست آورند.
- نوع سازگاری آنها نسبت به دهه‌های ۵۰ و ۶۰ کاملا متفاوت است.
- نگاهشان به بحث اخلاق و تعهد با دهه‌های گذشته فرق می‌کند.
- در کار چابک‌ترند و علاقمندند وظایف و مسئولیت‌های مختلف بپذیرند. (MULTIFUNCTION هستند.)
- ساعت‌های کاری منعطف را بیشتر دوست دارند.
و ...
در نهایت اگر می‌خواهید با یک نسل Z ارتباط برقرار کنید آزادی بیان و اعتماد به او را فراموش نکنید!
با احترام - پورصالحی
بکارگیری چند داده‌نما، مطلبتان را جذاب کرده است.
خدا قوت.